At gungt heer das weg ja föl am’t wäältal of tutmanst am teemen, wat diarmä tup hing. Diarauer skal’t uk noch am maan gung, huar bi at wäältal uk en grat role spelet – uk uun sin aanj interpretasjuun faan’t afro-futurismus. De nööm faan dediar maan as Sun Ra an – diarauer paaset det uk gud iin uun detheer sending – hi as teisdai (a 22. mei) för 104 juar bäären, naist weg weensdai (a 30. mei) as san 25. sterewdai. Eentelk wiar san nööm Herman Poole Blount, hi hee oober de hukelnööm „Sonny“ fingen, huar hi do leeder Sun faan maaget hee, üüs hi san bürgerlik nööm uflaanjen an de nööm „Ra“ faan de ägyptisk sangod uunnimen hee – „Sun“ an „Ra“ paase do ja uk gud tup an so as diar „Sun Ra“ faan wurden.
Huaram „Sun Ra“?
Det hinget mä sin aanj histoore tup. Sun Ra as uun Birmingham uun Alabama uun a USA apwoksen, en steed, huar uun de rasistisk Ku-Klux-Klan ünmiatig aktiiv wiar, an hee al ääder föl rasismus an diskriminiaring mäfingen an belewet. Üüs afroamerikooner bedraapt ham det do uk salew. An mä de nööm wul hi ham mä en – uun sin uugen – stark afrikaansk kultüür-konsept ferbinj. Hi hee nemelk so tu saien üüs jindial tu det amerikoonsk realitäät en aanj eskapistisk wäält-konsept apfünjen, det so näämd afro-futurismus – of ttumanst sin interpretasjuun diarfaan –, wat uun sin aanj werk imer weler teematisiaret wurt.
Sin werk
Sun Ra wiar en gans bekäänden jazz musiiker, föör aal för avantgardistisk jazz, hee oober uk hög filmen maaget, huar uk sin muusik uun föörkaam. Een faan a filmer as „Space is the Place“, huar bi uun de tiitel at afrofuturistisk program uunklangt. Üüb det wäält, huar wi wene, jaft at nian tukonft för lidj mä en jonk hidjklöör, diarauer wurd’s mänimen tu de Saturn, huar’s uun frees lewe kön. Det as so gans knaap det program diarbeeft, wat Sun Ra proklamiaret hee. An efter det, wat hi fertääld hee, wiar det uk ei ales sin aanj toochter, man at wurt ham so ferklaaret efter hi maden uun a 1930 juaren intergalaktisk beschük fingen hee.
Wat stäänt diar beeft?
Ham täär ei liaw, det det wörelk ales pasiaret as. At jaft uun a fertelingen sogoor ünregelmiatighaiden, wat de intergalaktisk beschük uungungt, so det ham det sogoor wan ham am leewent faan öler planeeten liawt, det knaap liaw kön, wat Sun Ra fertääld hee. Det biografii faan Sun Ra as temelk mytologisiaret an skul üüb arke faal uk imer üüs en mytologisk werk ferstenen wurt. Also ik witj ei, of hi det so wul, oober för üs as’t daaling üüb arke faal beeder, det so tu leesen. Ham kön det eskapistisk element ja uk onerskiaselk interpretiare. Ham küd at lees üüs en protest jin det sselskap efter det moto, „jam kön det doch ei iarenst men, det lidj mä en jonker hidjklöör üüb detheer wäält ei muar uun frees lewe kön“ of uk üüs aprep, en paraleelseelskap aptubauen. Likers as’t konsept faan’t afrofuturimus bi Sun Ra oober uk ei so eeben an liberaal, üüs ham det tuiarst fermuude küd.
Nian aanj faan’t diskriminiaring – Sun Ra san eskapismus as uk nian liberaal wäältbilj
Ufsen diarfaan, det hi de rasismus so en betj amdreit, jaft at bi Sun Ra uk string moraalisk reegeln. Mä tu en öler planeet mut uun de film „Outer Space Employment Center“ tu’n bispal ei döndiar lidj raise, wat föl of auerhood alkohol drank of druugen nem an uk ei dönen, wat seksuel tu aktiif san (wat diar at miat as, haa’k ei gans ferstenen). Sok reegeln jeew’t uk för sin hüs, huar imer föl lidj wenet, wat mä ham tup werket haa, jüst üüs uk at skööl faan musiikern, wat mä ham onerwais wiar, at Arkestra, wat ham oober uk a hiale tidj anret hee – so wel uun’t besaating üüs uk uun’t nööm.
Noch einmal kurz auf Deutsch
Da viele Beiträge in dieser Woche Bezug zum Weltall haben, darf auch Sun Ra in dieser Woche nicht fehlen, zumal er Geburtstag gehabt hätte und sich in der nächsten Woche auch noch sein Todestag zum 25. Mal jährt.
Sun Ra selbst war wohl nicht im Weltall, ist aber in seiner Musik und seinen Filmen viel dorthin gereist und gab auch an, Mitte der 1930er Jahre zum ersten Mal Besuch von einem anderen Planeten gehabt zu haben. Er ist als Jazzmusiker bekannt geworden, hat in der Musik und seinen Filmen aber auch seine eigene Variante des sogenannten Afrofuturismus vertreten, einer Weltsicht, die aus nachvollziehbarer Empörung über Rassismus und Diskriminierung entstanden ist, selbst aber auch recht krude Blüten getrieben hat.