As the snow flies
On a cold and gray Chicago mornin’
A poor little baby child is born
In the ghetto
And his mama cries
‘Cause if there’s one thing that she don’t need
It’s another hungry mouth to feed
In the ghetto
Ghetto – bi desjirem Uurt teenkt em dach om en forkemenStatfirtel, Āremur, Giwalt. Mac Davis skreev dit Leedji „In the ghetto“ ön’t Jaar 1968 en Elvis Presley noom’t da jen Jaar leeter āp. Hat fortelt diarfan, dat ön en Getoo ön Chicago en litj Jungen bēren uur, man sin Mooter skrualet, aur jü heer knap wat tö iiten fuar höm. Di Dreeng liirt tö stialen en tö keempin en hi uur en ārig, jung Kārming. Irgendwan koopet hi höm en Waapen en stialt en Auto. Tö’t Jen liit hi duar üp Straat. En weđer uur diar en Jungen bēren.
Dit Leedji snaket fan en Getoo üs en Stair me selskepelk Probleemen, sa üs Āremur en Kriminaliteet. Man di Bigen fan di Getoos wiar dach wat üđers. Dit es en italjeensk Uurt en bidüüdet „Gööterii“. Sent di Antike al lewet Juuden ön Euroopa aaft ön wes ain Statfirtels. Ön Staten ön’t Merelialer wiar dit aurhaur sa, dat Liren fan jen sotsjaal Klas en Bruarwening töhop ön ain Firtels of Straaten uunet. Man hat wiar uk sa, dat Juuden büten fan wes Firtels uunet of Lir, wat ek Juuden wiar, ön sa neemt „Juudengaat“ of „Juuden-Firtels“. Tö’t Jen fan’t 14. Jaarhönert hentö’t 16. Jaarhönert forbreeret höm dit ön Spanjen, ön di dütsk Staten en Italjen, dat Juuden bluat ön wes Biriken lewi maast. Diar war dit me di Tir temelk naar, man dit jit ek, dat di Juuden ārem wiar. Likert jaav’t Iinsnaarings. En sa sair em uk ön Venedig, dat di Juden bi jen Stair töhop uuni skul. 1516 wil di Regiaring di juudsk Gimiindi üp en Ailön ön di Stat önerbring. En didiarem Ailön jit Ghetto, omdat diar naibi en Gööterii wiar. En diarfan kumt dit Uurt Getoo, wat wü deling brük. Ön di Jaarhönerten, wat fölicht, jaav’t Getoos ön forskelig Staten, me en Müür runtom, Poorten, wat en nachtem slööten waar, Fuarskreften fuar’t Ütgungen en di Plicht, en Keenteeken tö drain, wan em üt di Birik of Straat ütging. Dit jenicht da gurtendiils me di Frans Rewolutsjoon en da ön’t 19. Jaarhönert.
Ön di Natsjonaalsotsjalismus wiar dit da me di Getoos gans wat üđers. Diar wiar dit en kuurt of üđer Uurt fuar dit, wat ofitsjel Jüdische Wohnbezirke of Jüdische Wohnsiedlungen neemt waar, man eegenlig wiar’t Saamellaagers, jer di Juuden tö di Vernichtungslaagers deportiaret waar.
En da brükt em dit Uurt Getoo uk fuar wes Firtels tö Bispöl ön Staten ön di USA, wat jam sotsjaal of eetnisk fan dānen trinjom önerskēr. Diar jeft’t aaft sotsjāl Probleemen en aaft uuni diar fuarl Afroamerikaaners en Hispaniers. Di Firtels kām tö, üs ön di USA jit di Rasenskēring wiar. Diar jaav’t uk rochtelk Iinsnaarings, wat da me di Civil-Rights-Beweeging ön di 1950er- en 1960er-Jaaren en Jen fuan. Man sok sotsjaal Brenpunkten, hur fuaral en wes Diil fan di Befolking uunet, jeft’t jit langsen. En sa’n Getoo es dit, hur Elvis Presley ön sin Leedji „In the Ghetto“ fan sjungt, hur di Mensken ek üt di Kraisloop fan Āremur en Giwalt ütbreek ken.
___________________________________________
„In the Ghetto“ ist ein Lied, das Elvis Presley 1968 aufnahm. Es erzählt vom Kreislauf aus Armut und Gewalt in einem Ghetto in Chicago. Mit dem Wort „Ghetto“ meint man heutzutage meist soziale Brennpunkte mit einer bestimmten Bevölkerung. Das Wort kommt ursprünglich aus Venedig. Dort wollte man im 16. Jahrhundert die jüdische Gemeinde gesammelt auf einer Insel der Stadt unterbringen. In der Nähe befand sich eine Gießerei, und nach dem italienischen Wort für eine Gießerei hieß die Insel Ghetto. Und dieses Wort wurde für abgegrenzte Wohnbezirke bis heute beibehalten.