Uun Singapur mut ham nian auto nei uunmalde, wan nian öler auto ufmaldet wurden as, uun Tokio mut ham bluat en auto uunmalde, wan ham uk efterwise kön, det ham en garage of en öler stääd diarför hee an uun London, Oslo an öler stääden jaft at en city-maut. At jaft onerskiaselk waier, am’t hentufun, maner autos uun’t stääd tu haan. Wi luke ens diarüüb, hü’t uun London funksjuniiret hee an wat uun Tjiisklun dee för maner ferkiar uun a stääden.
En auto kön böös praktisk wees, tu’n bispal, wan’t diar am gungt, gau troch kuul, wiat an winjig weder irgenthuar hen tu kemen. An miast jaft at, wan ham üüb’t taarep wenet, ja uk ei so föl mögelkhaiden, saner auto widj wech tu kemen. Uun stääden diarjin schocht at miast al en betj ölers ütj, diar jaft at iarer tu föl autos. Uun London jaft at sant föftein juar det so näämd „Congestion Charge“ – en city maut. Of det uk en föörbilj för Tjiisklun wees küd? Tidj, ens weler iin uuun üüs rubriik „ferkiar an mobilitäät“ tu lukin.
För temelk genau ian juar haa’f heer al am det teema faan tuföl ferkiar uun a stääden snaaket, üüs do jüst tuföl stikstofmonoxid uun a loft wiar. Informasjuunen diartu fu jam heer noch ens. At probleem mä autos uun a stääden as oober ei bluat, det a loft tu ring wurt, man uk, det a stääden tatsechelk ianfach tu fol wurd an irgentwan sogoor ei muar politsei- an kraankenwaanjer rocht troch a ferkiar kem.
City maut üüs madel jin tuföl ferkiar
Uun föl stööden jaft at jüst diarjin sok city mauts üüs at „Congestion Charge“ uun London, wat jüst 15 juar ual wurden as. Ober loket det uk mä so en konsept? Üüb arke faal küd ham uun London sä, det de ferkiar efter at det maut jewen hee, turaggingen as. Man uk wan de pris mä am an bi 13 Euro för een dai so huuch as, det ham för detsalew jil nooch uun arke grat tjiisk stääd en hialen dai hed parke küden, jeew at uun a ferleeden juar uk weler muar autos. En grünj diarföör as woorskiinelk, det sok tiinsten üüs UBER föl populäärer wurden san (sueddeutsche.de). Det anret ham ales oober ferlicht noch weler, auer at sant hög muun nü en nei maut tu’t normool city-maut diartu jaft, wat arken betaale skal, diar en auermiatig giftig auto keert (sueddeutsche.de). At jaft also efekten, oober so gans enskääsd as uk noch niks.
Hoker troch san ferkiar at seelskap skaaset, skul det uk betaale
Diarför tu betaalin, det ham irgenthuar loongs keer mut, hiart ham iarst ens nüürig uun – fööraal uun Tjiisklun, huar ham ja muar sowat üüs „freie Fahrt für freie Bürger“ käänt. Do komt ham en maut gau temelk regiide föör. De toocht diar beeft as oober, det struaten tu en infrastruktuur diartu hiar, wat at seelskap hiart an det at ferhualen faan arken diaruun ökonoomisk fulgen för arken öler hee. Diartu hiart ei bluat, hü gau ham irgenthuar loongs komt, man tu’n bispal uk, hü föl ufgaasen ham diarbi ferdialt – auer’t am’t gesünjhaid faan arken gungt – an of ham mä en swaar waanj keert, wat at struat ferlicht gauer uunstaken maaget üüs en lachter waanj. Diartu jeew at jüst ferleeden wegaanj uk en essay uun’t Süddeutsche Zeitung, huar uun för en maut argumentiiret wurd. At probleem mä föl autos uun stääd hee nemelk uk München, huar det bleed ja ütjkomt. Diar wurt uk auerlaanjen, wat ham jin a fol struaten du küd (sueddeutsche.de). Oober entelk skul’m gans Tjiisklun am det probleem komre, auer ja uk faan amwäältferianer an at EU imer muar drük üüb Tjiisklun maaget wurt, auer at tu föl fiinstoof an smog jaft. An at schocht so ütj, üüs wan ham diar uk wat reert. Jüst as en briaf bekäänd wurden, huar uun faan plooner snaaket wurt, uun hög tjiisk stääden tu testen, hü ham a motorisiiret ferkiar begrense küd an of at funksjoniiret, uunsted diarför gratis naiferkiar uuntubaden (Spiegel Online). An sok plooner san uk wichtig, auer at gud alternatiifen jeew skal, wan lidj ei muar mä’t auto keer mut.
Noch einmal kurz auf Deutsch
Immer mehr Städte versinken im Stau und in Abgasen. In London gibt es seit nun mittlerweile 15 Jahren mit der „Congestion Charge“ eine City-Maut, die letztes Jahr um eine Abgabe für besonders gesundheitsgefährdende Fahrzeuge erweitert wurde und die die Fahrzeugzahlen auch reduzieren konnte. Während auch Volkswirtschaftler Abgaben auf Individualverkehr für sinnvoll halten, signalisierte die Bundesregierung zuletzt, neue Ideen für Verkehrsalternativen zu testen.