Kategorien
Deutsch Sölring Wat en Leedji fortelt

Eric Bogle – And the Band played Waltzing Matilda

„Waltzing Matilda” haa wü jaa al jens her ön üüs Sending. Dit es sawat üs di inofisjel Hümni fan Austrāliien. Dit Leedji waar uk ön üđer Leedjis brükt, tö Bispöl ön di bikeent „Tom Traubert’s Blues“.

En dit Lop gair’t om jit en üđer Biwerking. Dit Leedji jit „And the Band played Waltzing Matilda“ en waar 1971 fan Eric Bogle skrewen. Diar fortelt en austrālsk Soldaat fan di Slacht fan Gallipoli ön di Jest Wārelskrich. Üs di Soldaaten fan Austrāliien wechfaar, uur’s jest me gurt Juchhai-in Faarwel sair, en diartö jert em dit Leedji „Waltzing Matilda“. Da kum di Soldaaten tö Gallipoli. Diar uur’s biskööten, ja keempi. Di Soldaat uur blesiaret en forlast sin biir Biin. Üs di Soldaaten tö Austrāliien töbeek kum, uur weđer „Waltzing Matilda“ spölet, man nü juchhai-et diar nemen muar. Fuar di Weterānen fan di Krich jeft et ön di naist Jaaren Paraadin. Man üs di Soldaat ual es, weet di jung Liren gaarek muar, hurom dit es. En hi weet et uk ek.

Di Slacht fan Gallipoli, hur en wan wiar dit eegenlig, en hoken keempet diar?

Gallipoli es en Hualevailön ön di europeeisk Birik fan di Törkii. Di Slacht fan Gallipoli wiar 1915 fan April hentö Janiwaari 1916. Ön di Jest Wārelskrich keempet üp di Sir fan’t Dütsk Rik en Uasterrik-Ungarn uk dit Osmānsk Rik. Jaar Töögenpart wiar di Entente, dit wiar dit Foriinicht Köningrik, Frankrik en Rüslön. Üs jer Kolonii fan’t Foriinicht Köningrik bidiilicht jam uk Austrāliien en Niisiilön.

En wat es er da sken? Wan’t diar en Leedji aur jeft, skel dit jaa en gurt Slacht wesen haa. Likers haa ik er jit nönt fan jert.

Di Entente wil Gallipoli tö Bigen fan’t Jaar 1915 jest bluat me Skeepen iinnem. Dit slaachet ek, diarom skul ön April Soldaaten üp Lön dit Hualevailön iinnem. Di Soldaaten kām fan’t Foriinicht Köningrik en Frankrik, man diar wiar uk Keren fan Austrāliien en Niisiilön bi, ja waar ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) neemt. Ja lönicht bi en smeel Strön me hoog Klepen, waar fan di osmānsk Soldaaten āphölen en stön jam da ön en Graavkrich töögenaur. Ön di Slacht jaav dit maning Duaren en Blesiareten, man di osmānsk Soldaaten kür jaar Stair fortaidigi. Töleest waar di Entente-Soldaaten ön Desember 1915 hentö Janiwaari 1916 ewakuiaret.

En hurom es di Slacht fuar Austrāliien en Niisiilön sa fan Bidüüding?

Di Slacht fan Gallipoli wiar fuar Austrāliien en Niisiilön di gurtst Ütarküđerseeting, hur di biir Lönen tö diarhen bidiilicht wiar. Ja wiar fan di maning Duaren en Blesiareten sjokiaret. Ön’t Gihiil waar fan di Soldaaten üp biir Siren binai di Hualev blesiaret of duar maaket, dit sen sawat 350 000 Liren. Ön Austrāliien, Niisiilön en Tonga jeft nü en Dai, hur em om di duar Soldaaten teenkt: di ANZAC Day.

Di Soldaat ön’t Leedji fortelt diarfan, dat di Krich apskailig es, en hi twiiwelt uk, of’r en Sen heer. Dit jit, dit Leedji es töögen di Krich. Dü heest sair, dat’t aur di Jest Wārelskrich es, man dit Leedji es fan 1971. Jeft’t diar irgendjen aktuel Grün of Jaarsfiir, dat Eric Bogle dit skrewen heer?

Dit es hiil interesant. Eric Bogle wil eegenlig en Leedji töögen di Vietnamkrich skriiv. Di Vietnamkrich wiar fan 1955 hentö 1975. Diar haa uk Austrāliiers keempet, man Eric Bogle kām dit sa fuar, dat ön Austrāliien binai nemen wost, hur dit eegenlig es. Diar wiar di Slacht fan Gallipoli fuul muar bikeent. Diarom skriiv Eric Bogle aur en Slacht fuar muar üs 50 Jaar, dat di Liren uk wat me sin Tiring forbinj kür.


Das Lied „And the Band played Waltzing Matilda” wurde 1971 von Eric Bogle geschrieben. Darin erzählt ein australischer Soldat von seinen Erlebnissen bei der Schlacht von Gallipoli im Ersten Weltkrieg. Er verliert beide Beine und kehrt nach Australien zurück. Dort finden nun immer Paraden für die Veteranen statt, aber er zweifelt am Sinn des Ganzen. In der Schlacht von Gallipoli 1915 versuchte neben britischen und französischen Soldaten auch eine Gruppe australischer und neuseeländischer Soldaten, die türkische Halbinsel zu erobern. Die osmanischen Truppen konnten Gallipoli aber verteidigen. Bei der Schlacht wurde fast die Hälfte der beteiligten Soldaten getötet oder verwundet. Es war für Australien und Neuseeland der bis dahin größte Konflikt, an dem sie beteiligt waren.


Bild: Archives New Zealand, Creative Commonsby 2.0, via flickr