Kategorien
Deutsch Fering/Öömrang Musik

Läät’s ens en betj Cohen hiar

Üüs ik ferleeden weensdai apwreekent san an üüb’t telefoon a eilmeldungen sen haa, dat Donald Trump de naist präsident faan a USA woort, haa’k auerlaanjen, of ik min freundin apwreeke skal of ei. Ik soocht, hat skul nach en betj rauelk widjer sliap an de skrek iarst leeder fu. Dach üüs min freundin ferleeden freidai wreeken wiar, hee hat mi gliks apwreeknet, am tu fertelen, dat Leonard Cohen stürwen as. De skrek mut ham ei turag hual, auer Leonard Cohen för üs ian faan a best poeten an musikern wiar. So wichtig, dat ik bal en stridj hed uun a kruch, of de 1960er an 1970er Cohen beeder as of de 1980er an 1990er Cohen.

Dat hi ei iiwig lewe küd, det wost ik natüürelk. Üüs ik mä en guden frinj, diar uk en graten Cohen-fan as, 2012 auer Cohen sin neist album Old Ideas snaaket haa (wi haa det uk bi Maouie apnimen), soocht wi al, dat at ei muar altu loong düüre skul. Det album begand mä’t stak Going Home, huar uun hi sjongt „Going home without my sorrow/Going home sometime tomorrow/Going home to where it’s better than before“, de naist titeln het Amen, Show Me the PlaceDarkness – huar iin ham natüürelk en ufskias gud interpretiire koon. Dach: tau juar leeder kaam al en nei album, Popular Problems, wat niks muar faan’t jonk atmosfääre hed. Bit nü föör trii weg amende You Want It Darker ütjkimen as, wat weler mä en ufskias begand. Uun’t titel-stak, wat uk det iarst stak üüb’t album as, sjongt Cohen „Hineni Hineni/I’m ready my Lord.“ Uun en ütjfeerelk artikel uun a New Yorker faan das oktuuber, wat ham nü uk gud üüs en efterrep of ianfach en gud auerblak auer Cohen sin leewent lees leet, wurd uk diskutiiret, hü klaar Cohen för a duas wiar (hi wiar temelk klaar). An so as de nai duas uk so föl tematisiiret wurden uun a album-kritiiken, dat Margarete Stokowski (diar freidai uk en feinen efterrep för’t taz skrewen hee) twittered hee:

An Cohen saalew saad bi en preskonferens tu’t nei album sogoor, dat det uun’t New Yorker ferlicht en betj tuföl wiar (video bi Facebook):

 I said I was ready to die recently and I think I was exaggerating. One is given to self-dramatization from time to time. I intend to live forever. I think that any songwriter—and I think that Bob Dylan knows this more than all of us—you don’t write the songs anyhow. So, if you’re lucky you can keep the vehicle healthy and responsive over the years. If you’re lucky—your intentions have very little to do with this—you can keep this body well-oiled and receptive as possible, but when you’re actual able to go for the long hall is really not your own choice.

Ufskias an surig wiar oober imer en grat teema uun Cohen sin staken. An det as de grünj, huaram ik sin staken an ham saalew so hal mai. Ik haa Cohen tuiarst aran bi man aatj hiard, diar hög platen faan ham hee. Diar wiar The Guests üüb’t album Recent Songs faan 1979, wat ei auermiatig wichtig of intresant as, man en fein melodii hee an en rocht fein stak as. Ik begand, muar platen faan Cohen tu hiaren, fööraal sin ual staken. Ik maad det jip an tu liker tidj bros stem an sin poetisk staken auer ünlokelk liibe, ufskias an en emosjonel ünseekerhaid mä det miast simpel instrumenteering. Det mix faan broshaid, gefüül an poesii hee Cohen för mi ei bluat tu en kandidaat för’t literatur-nobelpris maaget. Ik wiar sogoor – an det haa’k för tau weg sogoor min maam fertääld üüs a familje tup seed an Cohen uun’t bakgrünj spelet – mä ham tu baad gingen (wan hi eeben diarföör weesen wiar an wi ual-miatig ei so widj ütjnöler wiar).

Sin staken haa det fein poesii mä de jonk inhual. Staken, huar uun hi muar fertäält üüs bluat schongt. Staken, wat ham hiart uun en intiim atmosfääre, wat at mögelk maaget, hartsiar tu dialen an ei diaruun onertugungen. Ik witj ei genau, hü hi mi imer weler so gud holpen hed – wiar’t, dat at musik oofting en ¾-takt hee, wat jin det jonk inhual dach leewent nach en letj betj bliis kloong of dat ik wilems ei ferstenen haa, of hi tu en wüf, tu en god of tu hamsaalew soong. Cohen tu hiaren wan’t mi ei gud ging, wiar leewent en betj üüs mä en frinj auer’t siar tu snaakin. Beeder üüs det wiar bluat mä man best frinj tuptusaten an Cohen tu hiaren – „leet’s ens en betj Cohen hiar an win drank.“  Ei, auer sin staken tu en happy end feer – uun One of Us Cannot Be Wrong (Songs of Leonard Cohen, 1966) jaft at temelk det jindial faan en happy end –, man auer ham markt, dat uun siar an surig uk kreeft wees koon an (tumanst poetisk of konstlerisk) smokhaid. An dat at ja dach irgendhü widjer gongt, uk wan’t siar dee – uun en realistisk situasjoon üüs efter det aanj faan en liibe (Hey, That’s No Way to Say GoodbyeSongs of Leonard Cohen, 1966) of uun en symbolisk setting üüs uun Joan of Arc (Songs of Love and Hate, 1971). Wilems wiar sin stakten uk goorei so jonk an dramatisk, man dach emosjonaal an fol faan last üüs tu’n bispal Memories faan’t album Death of a Ladies’ Man (1977), wat uk en fein bispal föör’t wall-of-sound faan Phil Spector as, diar det album produsiiret hee. Uk dediar Cohen mei ik hal.

Üüb sin letst album, wat föör trii weg ütjkimen as, schongt Cohen weler muar auer’t aanj. An nü, diar hi rochtwoor gingen as, as det album tumanst wat, wat üs halep koon, diarmä klaar tu wurden.  Margarete Stokowski skraft uun hör efterrep uun’t taz gans rocht: „im Schmerz waren Trost und Freude. Jetzt ist er gestorben. Und das schmerzt.“ Läät’s ens en betj Cohen hiar.