Di 2. November wus en besuneren iirdäi, wat for üs as råådiosiinjing wichti as. Dåt wus di iirdäi foon e räigelmääsi råådiosiinjing. Jü jarst ging nämlik di 2. November 1920 önj Philadelphia önj e USA aw siinjing. Bål deeraw füliden mör siinjer. Än önj tjüschlönj wus et dan di 28. Oktober 1923 sü wid. Dåt jarst stuk wus en Foxtrott.
Dåt råådio heet ham deerüt önjtwikeld, dåt elektromagnetische wooge önjtdaked wörden, weer’m ma dan uk musiik än spräke siinje köö. Am önjfång wörd et foon e militäär njüted än önj en kommertsielen san, bit et dan uk foor unerhüüljing brüked wörd.
Önj e Weimarer Republik wörd et råådioprogram foon e stoot kuntreliired. Dåt råådio hiired tu e rikpust. Deeram schölj’m ham bai e post en Urkunde besörie, wat ferloof däi, en råådio tu heewen, än huum schölj en Gebühr betååle. Wilert e Nationalsozialismus wörd et råådio for Propaganda njüted. Huum tuurst ai da sünåmde „fiinjdsiinjer“ üt et bütenlönj hiire, sü as tut baispal BBC. Huum ferteeled, wat’r bai ja hiird häi, wus önj fååre düüdj mååged tu wården. Eefter e krich häin dan da Alliiirte dåt stjör. Dåt råådio schölj fortönj detsentraal organisiird weese än ma Gebühre betååld wårde.
Dåt program bestöö nü üt politiik än kultuur. Dåt jäif siinjinge ma diskusjoon än hiirere köön mamååge, dan nuch beruchte foon e Nürnberger Prozesse, hiirspale än leesinge. Bit önj e 70er iirnge wus et program nau önjdiiljd. Tu en was tid lüp åltens dåt lik program, nämlik Hitparade, klasik, nais, hiirspal. Dåt anerd ham mat apkaamen foont fiirsiien. Am e hiirere tu behüüljen, anerd ham dåt program: dåtj jäif mör nais än foole musiik, et schölj oufwäksling heewe än da hiirere döör e däi dåt gelait düünj. Tuleest önjtstöön dan nuch Pop-siinjer än sunt 1981 priwootsiinjere.
Dåt jeeft nuch en intresanten sååge ouert råådio: da pirootesiinjere, ålsü siinjere, wat ai legool siinje. Bekånd san deerbai for ålem da siinjere, wat önj e 60er iirnge bütefor e trii-meele-tsoone önj e Weestsiie twasche Großbritannien än e Naaserlönje sånden. Foon deer köön ja legool siinje, for önj Großbritannien wjarn priwootsiinjere ferbin. Jare program bestöö üt populäärmusiik, nais än wiirwing. Deerma ferschääld ja ja foont program foon e BBC, wat jü monopoolstaling önj Großbritannien häi än jü huuchkultuur plääged. Mååst åle pirootesiinjere muursten ouers 1967 aphüülje, as di Marine Broadcasting Offences Act ja as kriminel ferklåård.
Ouer ån foon daheere änglische pirootesiinjere jeeft et uk en film: „Radio Rock Revolution“. Dåt ferteelt foon en siinjer önj e Weestsiie än foont laawen awt schap, weer ja foon siinje. Bütedåt gungt et deeram, hü jü britisch regiiring da pirootesiinjere bekeemped. Dåt forbil as di siinjer Radio Caroline, wat uk foon en schap üt siinjed heet.
Am 2. November vor 96 Jahren startete die erste regelmäßige Radiosendung in Philadelphia in den USA, am 28. Oktober 1923 dann auch in Deutschland. Seitdem hat sich viel getan. In der Weimarer Republik und im Nationalsozialismus wurde das Programm vom Staat kontrolliert. Nach dem Zweiten Weltkrieg übernahmen es die Alliierten, organisierten es dezentral und finanzierten es mit Gebühren. Es informierte über Politik, die Nürnberger Prozesse, und sorgte für Unterhaltung. Später entstanden dann noch Pop-Sender und Privatsender.
Ein interessanter Punkt in der Radiogeschichte sind noch die Piratensender, die aus der Nordsee außerhalb der Drei-Meilen-Zone sendeten. Dort waren sie legal, während sie in Großbritannien verboten waren. Ihr Programm bestand aus Populärmusik, Nachrichten und Werbung. Der große britische Sender BBC pflegte dagegen Hochkultur.